گزارشی از جلسه نقد و بررسی کتاب “از باغ ها به بعد” در قم

همراه با «از باغ‌ها به بعد» نوشته معصومه میرابوطالبی

ادبیات اقلیت ـ جلسه نقد و بررسی رمان از باغ ها به بعد نوشته معصومه میرابوطالبی ۱۳ خرداد در رستوران هنری توکای قم برگزار شد. در این جلسه علاوه بر نویسنده، حسین ورجانی، سعید شریفی، زهره عارفی به عنوان منتقد حضور داشتند.

نخست حسین ورجانی به نکات مثبت و منفی رمان اشاره کرده و گفت: نثر خوب و زبان ساده و روان و پرهیز از به کار بردن کلمات مغلق و جزئی‌نگری از جمله نکات مثبت این داستان است.

از نظر این منتقد نداشتن تکنیک و تخطی راوی دانای محدود به ذهن شخصیت اصلی، نیز از نکات منفی این داستان بلند محسوب می‌شود. ایشان هم‌چنین در مقایسه رمان و داستان بلند، «از باغها به بعد» را یک داستان بلند دانست که می‌توانست در نصف این مقدار نوشته شود.

در ادامه سعید شریفی، به تشریح جزء به جزء سیزده فصل رمان پرداخت. از نظر این منتقد، اندیشه زیرلایه‌ای داستان به موضوع «هیچ» اشاره دارد و راوی در هر فصل با نوعی از «هیچ» داستانش را روایت می‌کند. گاهی چاه یا قنات بی‌آب و گاه خانه متروک و بی‌کس بی‌بی، نماد این هیچ‌اند و گاه بچه مرده‌‌ای که نیست و گاه سکوت نیلوفر هیچ را رقم می‌زند. در خلال رمان نیز راوی با کاراکترهای هیچ، تعلیق خوبی ایجاد می‌کند.

از نظر شریفی به کارگیری خلاقیت در روایت و استفاده خوب و به جا از نقاشی‌های فرهاد در داستان، باعث جذب مخاطب شده است.

علاوه بر این، شریفی معتقد است که با جزئی‌نگری‌هایی که نویسنده در لایه‌های زیرین داستانش ایجاد کرده است و نشان دادن چگونگی گذر نیلوفر از دوره نوجوانی‌‌اش، این داستان یک رمان است و علاوه بر این‌که زیاده‌گویی ندارد، موجز نیز هست.

سعید شریفی در خاتمه صحبت‌هایش بیان کرد که انتخاب صحنه روبه‌رو شدن آرش ارجی با نیلوفر و سارا می‌توانست یکی از صحنه‌های پرهیجان این رمان باشد، اما به دلیل انتخاب ساده‌ترین راه، این اتفاق نمی‌افتد.

سپس زهره عارفی از دیدگاه نشانه‌شناسی به نقد «از باغ‌ها به بعد» پرداخت و گفت: نشانه‌های موجود در این داستان از کارهای موفق نویسنده است. این نشانه‌ها را می‌توان به دو دسته نشانه‌های معنادار و نشانه‌های بی‌نشان، تقسیم کرد. از جمله نشانه‌هایی که به صورت موفق در کل داستان حاضر تسری دارد، استفاده از نقاشی‌های فرهاد به لحاظ طرح و رنگ‌ است که به موازات داستان اصلی کشیده می‌شوند.

وی نماد عقرب را نیز از دیگر نشانه‌های خوب این داستان شمرد که نشان‌دهندۀ سختی در رسیدن به گنجی است که در انتهای کاریز نفهته است، اما این نشانه زیبا در داستان با بی‌دقتی راوی مواجه شده است.

عارفی در پایان نیز آیه‌ای از قرآن را که زمینه نشانه‌شناسی‌اش تکمیل نشده، از جمله نشان‌های بی‌نشان این داستان خوب برشمرد.

این جلسه با شنیدن نظرات شرکت‌کنندگان و پرسش و پاسخ در مورد داستان به پایان رسید.

عکس: امیرحسین شفیعی

ادبیات اقلیت / ۱۹ خرداد ۱۳۹۵