/سیر مطالعاتی رمان/
رمان فرانسه: چیزها / ژرژ پرک
ادبیات اقلیت ـ روز یک‌شنبه، یکم آذر ۱۳۹۴ رمان «چیزها» نوشتۀ ژرژ پرک، که با ترجمۀ احمد سمیعی منتشر شده است، در قالب سلسله‌جلسات «سیر مطالعاتی رمان» بررسی شد.
در این جلسه که با حضور جمعی از علاقه‌مندان به ادبیات تشکیل شد، در ابتدا دربارۀ زمینه و زمانۀ نگارش رمان «چیزها» سخن گفته شد و پس از آن حاضران به بیان دیدگاه‌های خود دربارۀ این اثر ژرژ پرک پرداختند.
حجت زمانی در این نشست گفت: پرک همچون دوست و استادش کنو به ریاضیات٬ معما و پیچیدگی‌های زبان علاقه داشت. شاید نتوان تماماً هنر او را به اولیپو و کنو وابسته دانست، اما هرچه هست پرک درون این جریان بود که توانست به شکوفایی برسد. «چیزها» تحت تأثیر فلوبر٬ کنو و رمان نویی‌هاست، اما در نهایت اثری یگانه است. شیءمحوری و شیءبارگی رمان نویی‌ها را دارد، اما تنها در شیء و چیز نمی‌ماند. و می‌تواند تصویری ارائه دهد از فرانسۀ دهۀ شصت. فرانسه‌ای که در نهایت با می ۶۸ روبه رو می شود. «چیزها» تنها بیان واقعیات است. بیان و فقط بیان. اما در بطن این بیان می‌تواند مصرف‌گرایی و سرمایه‌داری را هجو کند. پرک تنها در زبان محدود نمی‌شود. او می‌داند که نویسنده باید نقش اجتماعی هم داشته باشد. اگر رمان او چیزمحور و بی تحرک است، برای این است که جامعه‌اش چیزمحور و بی تحرک است. در حقیقت پرک نوعی آینه برابر جامعه‌اش گرفته. آینه‌ای که با بازی‌های زبانی خاص پرک تبدیل به رمان «چیزها» شده است.
دیگر اعضای شرکت‌کننده در این نشست نیز، به بیان برخی ویژگی‌های این رمان پرداختند که در ادامه به آنها اشاره می‌شود:
ـ این رمان با روایتی ممکن آغاز می‌شود. گویا ارجاعات زبانی در این رمان درونی‌اند و مسئلۀ زبان و ارجاعات آن و خود «کلمه» است که در آن اهمیت اولیه دارند.
ـ«چیزها» رمان متفاوتی است با نگاه و دیدی از زاویه‌ای متفاوت با روایت سوم شخص جمع (یا مثنا) که با نقل قولی از مارکس پایان می‌گیرد: وسیله همچون نتیجه، جزء حقیقت است. جست‌وجوی حقیقت باید خود نیز حقیقی باشد. جست‌وجوی حقیقی همان حقیقت گسترش‌یافته است که اجزای پراکنده‌اش در خود نتیجه به هم می‌پیوندد.
ـ در واقع شخصیت اصلی در این کتاب، دو نفرند، ژروم و سیلوی، زوجی که مخاطب همراه با آنها به سفر می‌رود و ماجراجویی می‌کند و نهایتاً باز به فرانسه باز می‌گردد. گویی این دو شخصیت در هم تنیده شده و تبدیل به یک شخصیت شده‌اند و کنش فردی معتنابهی ندارند و آن‌چه روایت می‌شود به فردیت هر یک از این دو مربوط نیست بلکه کنش‌ها و رفتارهای دونفرۀ آنها همیشه لحاظ شده است و به نوعی می‌توان زاویه دید آن را سوم شخص جمعی دانست.
کتاب «چیزها» پس از گذشتن سال‌ها از انتشار چاپ اولش در سال ۱۳۴۸ در شرکت سهامی کتاب‌های جیبی به‌تازگی و در سال ۱۳۹۴ در انتشارات علمی فرهنگی و در قطع جیبی با قیمت ده هزار تومان منتشر شده است.
***
جلسات «سیر مطالعاتی رمان» هر دو هفته یک بار برگزار می‌شود و در آن، به صورت دوره‌ای، رمان‌هایی از نویسندگان مهم و تأثیرگذار یک کشور، بر اساس تاریخ بررسی می‌شود.
در این جلسات که از آذر ۱۳۸۹ آغاز شده است، تا کنون بیش از صد رمان، نقد و بررسی شده‌اند. در دورۀ جدید این جلسات، رمان‌ها بر اساس ملیت نویسندۀ آنها انتخاب می‌شوند. در دو دورۀ قبل رمان‌های آمریکایی و ایتالیایی خوانده و بررسی شده است و در دورۀ فعلی که سومین دورۀ این «سیر مطالعاتی» است، به رمان‌های فرانسوی پرداخته می‌شود این دوره از بررسی رمان «ژاک قضاقدری» اثر دیدرو شروع شده و خوانش رمان‌ها بر اساس سیر تاریخی نویسندگان آنها ادامه دارد.
***
جلسات قبل:
«سرانجام شری» اثر سیدونی گابریل کولت
جلسۀ بعد:
یک‌شنبه، پنجم آذر ۱۳۹۴: رمان «منگی» اثر ژوئل اگلوف، ترجمۀ اصغر نوری (نشر افق)*
* از این کتاب ترجمۀ دیگری نیز با نام «سرگیجه» با ترجمۀ موگه رازانی در نشر کلاغ منتشر شده است.
ادبیات اقلیت / ۳ آذر ۱۳۹۴
تمامی حقوق برای پایگاه اینترنتی «ادبیات اقلیت» محفوظ است.