شرلوک هلمز به نظریۀ اجتماعی وارد می‌شود! / معرفی کتاب دورکیم مرده است
ادبیات اقلیت ـ یادداشتی از معصومه فرید دربارۀ کتاب دورکیم مرده است:
همین چند وقت پیش بود که مدال طلای فریدون درخشانی ــ ریاضیدان ایرانی ــ برندۀ جایزۀ فیدلز را دقایقی پس از دریافت آن دزدیدند. کمی قبل‌تر از آن جایزۀ “سپاس” ناصر ملک‌مطیعی (بازیگر) در روزهای عزاداری مرگش دزیده شد. چه کسانی و با چه انگیزه‌ای اقدام به این دزدی‌های ریسک‌آمیز در چنین موقعیت‌هایی می‌کنند!؟
حالا تصور کنید در مهمانی‌ای که اندیشمندان، نظریه‌پردازها و فعالان اجتماعی قرن بیستم حضور دارند، اتفاقی مشابه افتاده باشد؛ کسانی چون، فروید، لنین، دورکیم، وبر، زیمل و…
مهمانان خانم برکنل برای حضور در کنفرانسی با عنوان “نوید پیشرفت اجتماعی” در شهر لندن گرد هم آمده‌اند. در شب مهمانی وبر حین بحث با دورکیم با مشت توی صورت او می‌کوبد؛ میزبان غش می‌کند و در همین اثنا الماس گردنبندش که یادگار شوهرش بوده ناپدید می‌شود! هلمز و همکارش که قبل از این اتفاق هم به بهانۀ کمک به ماریان وبر در مراقبت از شوهرش (ماکس وبر) وارد داستان شده‌اند، مأموریت پیدا می‌کنند تا الماس خانم برکنل و همچنین دورکیم را که با بینی خونی از منزل او خارج شده و برنگشته، پیدا کنند.
این، داستان کتابی است به نام دورکیم مرده است نوشتۀ آرتور آسابرگر که نشر آگاه ترجمۀ آن را در سال ۱۳۹۲ منتشر کرده است. داستان را دکتر واتسن ــ همکار شرلوک هلمز ــ به‌زبانی ساده روایت می‌کند. کتاب یک رمان آموزشی است که شرح مجملی از نظریه‌های اجتماعی ـ سیاسی را در قالب بازجویی هلمز و دکتر واتسن از نظریه‌پردازان حاضر در مهمانی بیان می‌کند؛ همچنین به این بهانه به زندگی خصوصی و علمی این اندیشمندان سرک می‌کشد.
بخشی از کتاب، قبل از شروع داستان، به شرح مختصر بیوگرافی شخصیت‌ها اختصاص دارد و از این طریق مخاطب را با عمدۀ فعالیت‌های هر کدام از اندیشمندان و کنشگران حقیقی نام‌برده در رمان آشنا می‌کند. بخش‌های پایانی کتاب نیز به واژه‌نامۀ توصیفی و نمایه اختصاص دارد. در این واژه‌نامه اصطلاحات تخصصی‌ای گنجانده شده که در داستان از آن‌ها سخن به‌میان آمده است، بااین‌حال مخاطب ناآشنا با این اصطلاحات و مفاهیم احتمالاً به تحقیق و بررسی بیشتر برای فهم این موارد نیازمند خواهد بود. این اطلاعات تکمیلی در کتاب‌های مبانی جامعه‌شناسی دانشگاهی موجود است. لطف مطالعۀ کتاب برای افراد آگاه از این مباحث هم مروری دیگرگونه و شاید جذاب بر آن‌هاست.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
…لنین خندید: «نه، من الماس را برنداشته‌ام. اما اگر می‌توانستم، احتمالاً برمی‌داشتم. باید بدانید که من نمی‌توانم برداشتن یک الماس بزرگ از یک خانم پیر ثروتمند را دزدی بنامم. من آن را صرفاً واقعه‌ای می‌دانم که در جنگ میان طبقات رخ می‌دهد و باعث می‌شود ثروتمندان، اگرچه نه داوطلبانه، سرانجام کار مفیدی برای فقیران انجام دهند.»
رمان دورکیم مرده است را آرتور آسابرگر ــ استاد ممتاز ارتباطات در دانشگاه ایالتی سان فرانسیسکو ــ نوشته و شهناز مسمی‌پرست و شهرزاد قانونی آن را ترجمه کرده‌اند. این کتاب اولین بار در پاییز ۱۳۹۲ توسط نشر آگاه چاپ و منتشر شده است.
ادبیات اقلیت / ۱۵ شهریور ۱۳۹۷
تمامی حقوق برای پایگاه اینترنتی «ادبیات اقلیت» محفوظ است.