در اتاق عنکبوت / محمد عبدالنبی (نامزد نهایی جایزه بوکر عربی ۲۰۱۷)
ادبیات اقلیت ـ رمان “در اتاق عنکبوت” دربارۀ هانی محفوظ، یک شخصیت کاملاً تخیلی است… ولی برگرفته از تجربهٔ بیش از پنجاه مردی است که در جریانی موسوم به “کوین بات” (قضیهای مرتبط به همجنسگرایی) در سال ۲۰۰۱ در قاهره دستگیر شدند و احکام مختلفی از بی گناهی تا حبس بین دو و سه سال در حق آنان صادر شد. هانی پس از صدور حکم بیگناهیاش با روحی ویران از زندان بیرون میآید، تا سفری دراز را در مسیر بهبود روحی طی کند. او پس از آنکه قدرت تکلم را به دلایل روانی در جریان محاکماتش از دست داده است، گریزگاهی جز این نمیبیند که هر روز… و از هر چیز بنویسد.
***
محمد عبدالنبی نویسندهٔ مصری در سال ۱۹۷۷ زاده شده است. او لیسانس زبان و ترجمه از دانشگاه الازهر قاهره دریافت کرده است. و هم اکنون به عنوان مترجم آزاد به کار مشغول است. پنج مجموعهداستان و رمانهای “طیفهای محبوس” (۲۰۰۰)، “بازگشت شیخ” (۲۰۱۱) و در اتاق عنکبوت (۲۰۱۶) تا کنون از او به چاپ رسیده است. مجموعهداستان “شبح آنتوان چخوف” او در سال ۲۰۱۱ به رتبهٔ اول جایزهٔ ادبی “ساویرس” دست یافته است. علاوه بر آنکه آخرین مجموعهداستان او “چنان که سیل یک روستا را در خواب میرباید” به عنوان برترین مجموعه داستان در نمایشگاه بینالمللی کتاب قاهره در سال ۲۰۱۵ برگزیده شده است. او همچنان به نویسندگی خلاقانه و ناقدانه و ترجمه ادامه میدهد و از سال ۲۰۰۹ یک کارگاه داستانی را با نام “حکایت وآنچه در آن است” اداره میکند. آخرین کتاب او کتابی دربارهٔ تکنیکهای روایت است. رمان “بازگشت شیخ” او کاندیدای جایزهٔ بوکر عربی سال ۲۰۱۳ نیز بوده است.
***
رمان “بازگشت شیخ” او، مجموعهای از حکایتهای متداخل است که رخدادهای متوالی حیات شخصیتی به نام شیخ احمد رجایی را رصد میکند. او در حال بازخوانی بخشهایی از حیات طویل خود است؛ شاید که بدین وسیله زمان و حتمیت مرگ را به چالش بکشد، و به زمان جوانی بازگردد. او تمایل دارد تا حکایت خود را در دو دفتر مختصر کند، ولی حوادث فراوانی رخ میدهد که به سرانجام رساندن حکایت را غیرممکن میکند. پای یک زوج به حکایت او کشیده میشود. پسر جوان همنام اوست؛ و حکایت شخصیت اول داستان را به شکلی دیگر روایت میکند. اما دختر جوان “منا”(MONA) است؛ که شیخ و پسر جوان در عشق او رقابت میکنند؛ ولی منا اهمیتی برای رقابتشان قایل نیست. حکایت با روایت شیخ احمد رجایی جوان ادامه مییابد؛ و انگار بازی روایتی آن حتی با مرگ احمد رجایی سالخورد نیز پایان نمییابد.
***
جایزه عربی بوکر در سال ۲۰۰۷ به همت هیئت گردشگری و فرهنگ ابوظبی و با پشتیبانی جایزه بوکر بریتانیا پایه گذاری شد.
این جایزه صرفاً در حوزه رمان برگزار میشود و لیست نهایی آن شامل شش رمان می شود. به جز تضمین ترجمه رمان برتر، به هر یک از شش رمان راه یافته به لیست نهایی، مبلغ ده هزار دلار و به رمان برگزیده علاوه بر آن مبلغ پنجاه هزار دلار پرداخت میشود.
مؤسسه جایزۀ بین المللی بوکر عربی، روز پنجشنبه ۱۶ فوریه ۲۰۱۷ فهرست نامزدهای نهایی جایزه بوکر عربی سال ۲۰۱۷ را معرفی کرد.
این فهرست دربردارندۀ شش رمان به این شرح است:
السبیلیات نوشتۀ إسماعیل فهد إسماعیل از کویت
فرزندان گتو نوشتۀ إلیاس خوری از فلسطین
در اتاق عنکبوت نوشتۀ محمد عبد النبی از مصر
آغلهای بردگان نوشتۀ نجوى بن شتوان از لیبی
مرگ کتابفروش نوشتۀ سعد محمد رحیم از عراق
مرگ کوچک نوشتۀ محمد حسن علوان از عربستان سعودی
برگزیدۀ نهایی این جایزه ۲۵ آوریل ۲۰۱۷ در شب افتتاحیۀ نمایشگاه کتاب ابوظبی اعلام خواهد شد.
گزارش و معرفی از: فرزدق اسدی
ادبیات اقلیت / ۶ فروردین ۱۳۹۵