شاملو نام هر جایزهای نیست
ادبیات اقلیت ـ علی قنبری در یادداشتی در روزنامۀ فرهیختگان (شماره ۹/۱۰/۹۵) نوشته است:
ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺍﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻭﺭﺩ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ، ﮐﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﺁﻭﺍﻧﮕﺎﺭﺩ ﺑﺎ ﺳﻪ ﭼﯿﺰ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻓﺎﺯ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ: ﺟﻮﺍﯾﺰ ﺍﺩﺑﯽ، ﻧﺎﺷﺮﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﻭ ﺍﻗﺒﺎﻝ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻭ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻫﻢ ﺟﻮﺍﯾﺰﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺳﻮﯼﺷﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺳﻤﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺗﺠﺮﺑﻪﮔﺮﺍ ﺭﺍ ﭘﺎﺱ ﺑﺪﺍﺭﻧﺪ، ﺗﺤﺴﯿﻦ ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ. ﻭﻗﺘﯽ ﭼﻨﺪ ﻭﻗﺖ ﭘﯿﺶ ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻮﺳﻮﯼ ﻋﺰﯾﺰ ﺩﺑﯿﺮ ﻣﺤﺘﺮﻡ ﺟﺎﯾﺰﻩ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺑﻮﺗﯿﻤﺎﺭ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺍﻋﻼﻡ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﻢ ﺩﺭ ﻟﯿﺴﺖ ﮐﺎﻧﺪﯾﺪﺍﻫﺎﯼ ﺟﺎﯾﺰﻩ ﺷﺎﻣﻠﻮﺳﺖ، ﺑﻪ ﺍﻭ ﮔﻔﺘﻢ ﺣﺎﻓﻆ ﻋﺰﯾﺰ ﺑﺎ ﺍﯾﻦ ﺭﻭﯾﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﻢ. ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺩﺍﻭﺭﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺻﺮﻓﺎ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪﺍﻥ ﺍﺩﺑﯿﺎﺗﻨﺪ. ﭼﺮﺍ؟
ﯾﮑﻢ، ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺧﻮﺩ ﺁﻭﺍﻧﮕﺎﺭﺩ ﺑﻮﺩ، ﮔﺮﭼﻪ ﺁﻭﺍﻧﮕﺎﺭﺩﻫﺎ ﻫﻢ ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﺠﻤﻪ ﻫﻤﮕﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﺍﻣﺎ ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﻓﺮﺍﮔﯿﺮ ﺷﺪ.
ﺩﻭﻡ، ﺗﺎﺭﯾﺦ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ، ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺁﻭﺍﻧﮕﺎﺭﺩﯾﺴﻢ.
ﺳﻮﻡ، ﺩﺍﻭﺭﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺑه ﻄﻮﺭ ﺟﺪﯼ ﺷﻌﺮ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻼﺳﻪﺑﻨﺪﯼ ﺷﻌﺮ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ (ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺑﺮﺧﯽ ﺩﺍﻭﺭﺍﻥ) ﯾﻌﻨﯽ ﺍﺳﺎﺳﺎً ﺻﯿﺮﻭﺭﺕ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ، ﻓﺮﻕ ﮐﭙﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺻﻞ ﻧﻤﯽﺩﺍﻧﻨﺪ، ﮔﺮﺗﻪﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ. ﻓﺮﺽ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﭼﯿﺰﯼ ﻧﻤﯽﺩﺍﻧﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﯾﮏ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎﻩ ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺟﻤﻌﯽ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑه ﻄﻮﺭ ﺣﺴﯽ ﻭ ﺫﻭﻗﯽ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ، ﭼﻄﻮﺭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
ﭼﻬﺎﺭﻡ، ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ، ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﯼ ﻣﺎ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ. ﭼﻪ ﺍﺷﮑﺎﻟﯽ ﺩﺍﺭﺩ، ﺩﯾﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﻧﺎﺷﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﺪﻑﺷﺎﻥ ﺗﺮﻭﯾﺠﯽ ﻭ ﺗﺮﻏﯿﺒﯽ ﺍﺳﺖ ﺩﺍﻭﺭﺍﻧﯽ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭ ﭘﺎﭖ، ﻣﺜﻼ ﯾﮏ ﻫﻨﺮﭘﯿﺸﻪ ﺭﺍ ﺑﻌﻨﻮﺍﻥ ﺩﺍﻭﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﻨﻨﺪ، ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﺪﻑﺷﺎﻥ ﻣﺸﺨﺺ ﻭ ﻧﯿﮏ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ؟
ﭘﻨﺠﻢ، ﺑﺎ ﺧﻮﺩﻡ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻ ﻫﺪﻑ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﺷﮑﺎﻑ ﺍﻣﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻭ ﺍﻣﺮ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﭘﺮ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺨﺒﻪﮔﺮﺍﯾﯽ ﻭ ﻋﻮﺍﻡﮔﺮﺍﯾﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺩﺍﺭﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﯾﮏ ﺍﯾﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﺨﺎﻟﻔﻢ ﻭ ﻣﻌﺘﻘﺪﻡ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺍﻣﺎ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺍﺫﻋﺎﻥ ﻣﯽﺩﺍﺭﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺍﻭﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺩﯾﮕﺮ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﺮﺩﻩﺍﯾﻢ.
ﺷﺸﻢ، ﻫﺪﻑ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻣﻄﻤﺢ ﻧﻈﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﻮﺩ. ﺧﺐ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﻻﻥ ﮐﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻓﻀﺎﯼ ﻣﺠﺎﺯﯼ ﮐﺎﻣﻼ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﻫﻤﮕﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺷﻌﺮ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﻓﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﻓﻀﺎ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﻪ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﯿﺰﯼ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺷﺸﺎﻥ ﺑﯿﺎﯾﺪ ﭘﺲ ﭼﺮﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻧﮑﻨﯿﻢ، ﻫﻤﺎﻥ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ.
ﻫﻔﺘﻢ، ﭼﺮﺍ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺳﻠﯿﻘﻪﺷﺎﻥ ﺩﺭ ﺷﻌﺮ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺟﺪﯼ ﺍﺩﺑﯿﺎﺕ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ؟ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺎ ﺍﯾﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺻﺤﺎﺏ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، ﺣﻮﺯﻩﻫﺎﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ. ﭼﻨﺪ ﻭﻗﺖ ﭘﯿﺶ ﻭﻗﺘﯽ ﯾﮏ ﺩﻭﺳﺖ ﺳﯿﻨﻤﺎﮔﺮ ﺁﻭﺍﻧﮕﺎﺭﺩ ﺳﻠﯿﻘﻪ ﺷﻌﺮﯼﺍﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﺩﭼﺎﺭ ﺷﻮﮎ ﺷﺪﻡ، ﯾﮏ ﺗﺮﺍﻧﻪﺳﺮﺍﯼ ﻣﺒﺘﺬﻝﻧﻮﯾﺲ.
ﻫﺸﺘﻢ، ﭼﻨﺪ ﻭﻗﺖ ﭘﯿﺶ ﺩﻭﺳﺖ ﻋﮑﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﯾﮏ ﻓﺮﻫﯿﺨﺘﻪﺍﻡ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺷﻌﺮ ﺗﻮ ﻟﺬﺕ ﻧﻤﯽﺑﺮﻡ. ﻣﻦ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻢ «ﺧﺐ ﭼﺮﺍ ﺑﺎﯾﺪ ﭼﯿﺰﯼ ﺭﺍ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻧﯿﺎﺯﯼ ﻧﺪﺍﺭﯼ؟» ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﻗﺮﻥ ﺑﯿﺴﺘﻢ ﯾﻌﻨﯽ ﺍﻟﯿﻮﺕ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯾﺶ ﺧﻮﺍﻧﺪﻡ ﻭ ﺍﻭ ﺻﺎﺩﻗﺎﻧﻪ ﮔﻔﺖ ﻟﺬﺕ ﻧﻤﯽﺑﺮﺩ.
ﻫﻤﻪ ﺍﯾﻨﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ ﺩﺍﻭﺭﯼ ﮐﺎﻣﻼ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﺟﺎﯾﺰﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﻧﺎﻡ ﺷﺎﻣﻠﻮ ﺭﺍ ﯾﺪﮎ ﻣﯽﮐﺸﺪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖﺯﺍﺳﺖ.
ادبیات اقلیت / ۱۲ دی ۱۳۹۵
تمامی حقوق برای پایگاه اینترنتی «ادبیات اقلیت» محفوظ است.