عاشق این مردمم ولی نه عاشق جهالتشان… / معرفی کتاب جدال با جهل

ادبیات اقلیت ـ معرفی کتاب جدال با جهل:

معصومه فرید

جدال با جهل شرح گفت‌وگوی نوشابه امیری ــ گوینده و روزنامه‌نگارــ است با بهرام بیضایی ــ فیلم‌ساز و نویسنده. امیری گفت‌وگوی مختصر و مفید خود را با بیضایی در کتابی ۱۴۴ صفحه‌ای و در قالب این بخش‌ها گرد آورده است: و…سینما، از آغاز، جوانی، اندیشه‌ها و آغاز فیلمسازی، آینه‌ها، زن در آثار بیضایی، مسافران، سگ‌کشی، مقاله.

در بخش اول مصاحبه، بیضایی دربارۀ دوران کودکی، مدرسه و پیدایش علاقه‌اش به سینما پاسخ می‌دهد. جوانی، شامل تجربه‌های او در نوشتن است. گفت‌وگوی این بخش بیشتر حول محور آرش می‌چرخد که بیضایی نسخۀ اولیۀ آن را در نوزده سالگی نوشته است. همچنین بیضایی به سؤالاتی دربارۀ اسطوره، قهرمان و دغدغه‌اش در روایت خود از آرش کمان‌گیر در تقابل با منظومۀ «آرش کمانگیر» از سیاوش کسرایی در آن دوران پاسخ می‌دهد.

ادامۀ گفت‌وگو در فصل‌های بعد به چگونگی شکل‌گیری اندیشۀ بیضایی و بازنمایی آن در آثار سینمایی‌اش اختصاص می‌یابد. نگاه بیضایی به مردم، در پاسخ به سؤالات انتقادآمیز امیری، زن در فیلم‌های او و تحلیل و بررسی برخی شخصیت‌ها و نمادهای به‌کار گرفته‌شده در آثارش، از جملۀ این موارد است.

بخش پایانی کتاب به مقاله‌ای اختصاص دارد که در آن زن به‌عنوان یکی از اقمار چهارگانۀ آثار سینمایی بیضایی بررسی شده است.

در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:

«مردمی که کمبودهای خود را با اسطوره‌هایی که می‌سازند، پر می‌کنند، گاهی ندانسته اسطورۀ دروغین هم می‌‌سازند. تمام داستان همین است. در شعر کسرایی نیاز مردم یک قهرمان می‌سازد. در نوشتۀ من [آرش] نیاز مردم نخست یک قربانی می‌سازد، و بعد همان نیاز از او یک اسطوره می‌سازد، و بعد منتظر می‌نشیند که آن اسطوره نجاتش دهد…»

جدال با جهل را نشر ثالث اولین بار در ۱۳۸۸ منتشر کرده و چاپ چهارم آن با قیمت ۶۰۰۰ تومان و تیراژ ۱۱۰۰ در بازار موجود است.

ادبیات اقلیت / ۱ شهریور ۱۳۹۷