سرانجام شری؛ گزارشی از یک رمان

جلسۀ هفته اول مهرماه ۱۳۹۴، از سلسله جلسات «سیر مطالعاتی رمان» (دورۀ ادبیات فرانسه) به رمان «سرانجام شری» نوشتۀ سیدونی گابریل کولت اختصاص داشت و شرکت‌کنندگان دربارۀ آن سخن گفتند.

ادبیات اقلیت ـ در این جلسه ابتدا توضیحاتی دربارۀ نویسندۀ کتاب و بستری که نگارش این رمان در آن اتفاق افتاده است، به‌ویژۀ شرایط فرانسه در دوران بعد از جنگ جهانی اول، و حضور امریکا در این کشور اشاره شد و پس از آن نکاتی دربارۀ شیوۀ روایت، شخصیت‌پردازی و ویژگی‌های رمان بیان شد.

شری، شخصیت اصلی این داستان، که در زمان روایت سی ساله است، پس از شش سال حضور در جنگ به فرانسه بازگشته است. او با فراموش کردن عشقی که در دوران پیش از جنگ به لئا، زنی بسیار مسن‌تر از خودش، داشته است، ازدواج کرده است.

شری که روابط سردی با همسرش و حتا مادرش دارد، لئا (معشوقۀ دوران پیش از جنگش) را به یاد می‌آورد که هنوز هم با مادرش و همسرش دوست است. سراغ او می‌رود اما از دیدن او پشیمان می‌شود چون هیچ شباهتی با کسی که او را دوست می‌داشته ندارد.

نشان دادن فضای بعد از جنگ جهانی اول در فرانسه، حضور امریکا در این کشور، و احساس خلأ و بی‌معنایی در اوضاع پس از جنگ از ویژگی‌های رمان «سرانجام شری» است.

شری که بی شباهت به مورسو، قهرمان «بیگانه» کامو نیست به موجودی بیگانه و تنها در میان اطرافیانش، همسرش، مادرش، معشوقۀ سابقش و… تبدیل شده است معتقد است: تمام عالم یا مشغول گول زدن هستند یا مشغول گول خوردن، اما من پاکم!… تنهایی و پاکی دو روی یک سکه‌اند.» (ص ۱۱۲) «شری آموخته بود که عشق خلاصه می شود در مسائل مالی، بیوفایی، خیانت، و سرانجام، تمکینی بزدلانه.» (ص ۱۰۷)

«سرانجام شری» نوشتۀ سیدونی گابریل کولت، با ترجمۀ شیرین تعاونی (خالقی)، در سال ۱۳۶۹ به همت انتشارات نیلوفر منتشر شده است.

جلسات «سیر مطالعاتی رمان» هر دو هفته یک بار در تهران برگزار می‌شود و به صورت دوره‌ای رمان‌هایی از نویسندگان مهم و تأثیرگذار یک کشور، بر اساس تاریخ بررسی می‌شود.

در این جلسات که از آذر ۱۳۸۹ آغاز شده است، تا کنون بیش از صد رمان نقد و بررسی شده اند. در دورۀ جدید این جلسات رمان ها بر اساس ملیت انتخاب می شوند. دورۀ اول ادبیات آمریکا بود که از رمان داغ ننگ هاثورن شروع شد و در ادامه رمان هایی مثل هاکلبری فین٬ عصر بیگناهی٬ نشان سرخ دلیری٬ وداع با اسلحه٬ خشم و هیاهو و در قند هندوانه خوانده و بررسی شد.

سپس به ادبیات ایتالیایی پرداخته شد. از رمان توسری خور اثر گابریله دانونتسیو آغاز شد و سپس با نویسندگانی مثل گراتسیا دلدا٬ ناتالیا گینزبورگ٬ آلبا دسسپدس٬ آلبرتو موراویا٬ لوییجی پیراندلو و استفانو بنی ادامه پیدا کرد.

سومین و آخرین ملتی که به ادبیاتش پرداخته شده فرانسه است. این دوره از ژاک قضا و قدری اثر دیدرو شروع شده و تا کنون که به رمان سرانجام شری رسیده با نزدیک به بیست رمان پیگیری شده. رمان جلسۀ بعد خاموشی دریا از ورکور است.