بابانوئل / پاپانوئل؛ پدر جشن زادروز مسیح

ادبیات اقلیت ـ این یادداشت به قلم مهدی فردوسی مشهدی، با عنوان “پاپانوئل” به بررسی واژۀ “پاپانوئل” یا “بابانوئل” به معنای “پدر کریسمس” یا “پدر جشن زادروز مسیح” پرداخته است:
پاپانوئل
مهدی فردوسی مشهدی
نوئل (Noël) واژهای فرانسوی به معنای «Christmas»؛ یعنی زادروز مسیح و پاپا (Papa) به معنای پدر یا باباست. پاپانوئل؛ یعنی پدر جشن زادروز مسیح (Daddy Christmas) که همزمان با زادروز او میآید و انگلیسیزبانها او را «Santa Claus» میخوانند. افسانهپژوهان معتقدند سانتاکلوز از نام «St. Nicholas» (سِنت نیکولاس)؛ یعنی نیکولاس قدیس گرفته شده است. نیکولاس یا نیکولا در سده سوم میلادی در ترکیه میزیست؛ جایی که امروز «دمره» نام دارد و از شهرهای استان آنتالیاست و در آن زمان «مایرا» نام داشت.
ترکیه در آن هنگام، بخشی از امپراطوری رُوم بود. رومیان در آن زمان مسیحی نبودند، بلکه بر مسیحیان سخت میگرفتند و آنان را شکنجه میکردند. مؤمنان مسیحی در تنگدستی و فشار روزگار میگذراندند. نیکولا از روحانیان مسیحی آن دوره بود که به این تنگدستان کمک میکرد.
تانیا گولویچ در «دانشنامه کریسمس و جشنهای سال نو» آورده است که بنابر افسانهها، پدر مسکینی از شدت مسکنَت در پی فروش دخترانش بود که نیکولا از این تصمیم آگاه شد و پنهانی از راه دودکِش خانه، کیسهای پر از زَر به آنها رساند. او این کار را سه شب تکرار کرد تا اینکه پدر دختران در کمین نشست و صاحب کیسهها (نیکولا) را شناخت. نیکولا از او خواست در اینباره با کسی سخن نگوید (ص ۶۸۱).
به گفته گولویچ، معجزات فراوانی هم به نیکولا نسبت دادند، اما خیرخواهی و اعانتهای او به دیگران، زبانزد و معروف شد. کاتولیکهای مسیحی، ششم دسامبر (زادروز نیکولا) را به یاد آن قدیس مهربان جشن میگرفتند تا اینکه پروتستانهای مسیحی این آیین را خرافی خواندند و از برگزاریاش جلوگیری کردند، اما دلبستگی به نیکولای قدیس از میان نرفت، بلکه زادروز او با زادروز مسیح یکی شد. این آیین هم مانند همه آیینهای دینی ـ مذهبی در درازنای زمان، متطور و متغیر شده است.
دانشنامه بریتانیکا از نقاش و کاریکاتوریستی آلمانی به نام «توماس نَست» (Thomas Nast) نام برده است که در ۱۸۶۳ میلادی سانتاکلاوز (بابانوئل) را پیرمرد سرخپوش و خندان کوتولهای ترسیم کرد. این پیرمرد بعدها کنار بسیاری از نشانهای تجاری شرکتهای صنعتی نشست.
بنابراین و با توجه به ظواهر جسد مومیایی شده نیکولاس قدیس، این گفته که بابانوئل کنونی نماد موبدان زرتشتیِ جوینده منجی (مسیح / میشیا) است، نادرست مینماید.
—–
برای آگاهی بیشتر در اینباره، ر.ک:
۱. Tanya Gulevich, Encyclopedia of Christmas and New Year’s Celebrations.
۲. Adam C. English, The Saint Who Would Be Santa Claus.
ادبیات اقلیت / ۱۳ دی ۱۳۹۷
