محمود کیانوش؛ بایکوت پنجاه‌ساله
احمد ابوالفتحی: محمود کیانوش بد موقعی مُرد. درست در آستانه‌ی معرفی دوباره‌اش در فضای ادبی. قرار بود اول بهمن ماه کتاب «بردار این‌ها را بنویس آقا» در نشر فرهنگ جاوید بازنشر شود و این می‌توانست آنچه که کیانوش مدت‌ها ناراحتش بود را جبران کند. او روزنامه‌نگاری حرفه‌ای، نویسنده‌ای جدّی، شاعری به‌نسبت خوب، منتقدی بسیار خوب و حدیث‌‌نفس‌نویسی عالی بود که سال‌ها پیش شعرِ کودکان هم گفته بود ولی فضای ادبی او را فقط با همان جنبه‌ی «شاعر کودکان» فعالیتش به‌یاد می‌آورد و این موضوع چندان دلخواهش نبود.
سال‌ها پیش در گفت‌وگویی با سیروس علی‌نژاد گفته بود: «راستش اگر می‌دانستم که درک و دریافت شعر جهانی در سرزمین من از حدّ شعر کودک و نوجوان بالاتر نخواهد رفت، حتماً برای کودکان و نوجوانان با اسم مستعار شعر می‌گفتم.» در آن گفت‌وگو کیانوش صریح و تُند درباره‌ی معاصرانش حرف زده بود. شاملو را کم‌سواد و شعرش را پشمکی خطاب کرده بود و سهراب سپهری را گرفتار تکرارِ مکررات دانسته بود. با چنین اظهارنظرهای صریحی که رویه‌ی همیشگی کیانوش بوده، عجیب نیست اگر که آثارش از سوی فضای ادبی نادیده گرفته شده باشند و این اتفاق رخ داده بود.
ما کیانوش را بسیار دیر شناختیم. تا زمانی که امیر عزتی در باشگاه ادبیات پی‌دی‌اف آثارش را منتشر نکرد، دسترسی به شعرها و داستان‌ها و نقدهای او بسیار سخت بود. چهار پنج سالی بود که می‌شد آثارش را یافت و برخی‌شان هم تا حدّی خواننده پیدا کردند. از جمله همین «بردار این‌ها را بنویس آقا» که صریح و شفاف به سراغِ فضای ادبی دهه‌های سی و چهل رفته است و حدیث‌نفسی جذاب و منحصربه‌فرد آفریده است.
محمود کیانوش در آن اثر از جمله درباره‌ی نقش موسسه‌ی نشر فرانکلین در برنامه‌ی جهانی سیا در زمینه‌ی انتشار آثار ضدکمونیستی، درباره‌ی جلال‌آل‌احمد، درباره‌ی حسادت‌های موجود در فضای ادبی آن دوران و… نکات صریح و جنجالی‌ای گفته است. نکاتی که بناست تا اولِ بهمن به کتابفروشی‌های ایران پا بگذارند و احتمالاً این‌بار بیشتر و جدی‌تر خوانده خواهند شد.
احتمال دارد این‌بار، بالاخره بایکوتِ بیش از پنجاه‌ساله‌ی محمود کیانوش بشکند و چه حیف که نیست و نمی‌بیند. شاید هم آن بایکوت نشکند و همچنان ادامه پیدا کند که در آن صورت هم اتفاق چندان مهمی رخ نداده. در همان مصاحبه با علی‌نژاد گفته بود: «من فکر می کنم در زندگی هیچ برد و باختی به آن معنا وجود ندارد. برنده نهایی باد است و آفتاب است و خاک.» او حالا به خاک پیوسته و به صف برندگان پا گذاشته است. حالا چه اهمیتی دارد ما بایکوتش کنیم یا نکنیم؟
ادبیات اقلیت / ۲ بهمن ۱۳۹۹
تمامی حقوق برای پایگاه اینترنتی «ادبیات اقلیت» محفوظ است.